Ένα ...παραμΙΘΑΚΗ

Με αφορμή τους σύγχρονους πολιτικούς συμβολισμούς ,σκέφτηκα να σας θυμίσω ένα γνωστό ...παραμΙΘΑΚΗ (!) που το τέλος του δεν είναι τόσο ευχάριστο , αν και κάποιοι μέσα σ αυτό ζουν τελικά καλά και άλλοι καλύτερα. Μια φορά κι ένα καιρό λοιπόν, γυρίζουμε πίσω και βρισκόμαστε στην περίοδο που επιστρέφει ο Οδυσσέας μετά από 20 χρόνια στην Ιθάκη. Μετά την εξόντωση των μνηστήρων από τον Οδυσσέα και τον Τηλέμαχο, οι φίλοι και γνωστοί των μνηστήρων, έμαθαν για την τύχη τους και οπλισθέντες ήρθαν να επιτεθούν στην Ιθάκη. Ο Οδυσσέας δε και ο Τηλέμαχος, αφού όπλισαν τους δικούς τους, τους συνάντησαν έξω από την πόλη και σε φονική μάχη, στην οποία αρίστευσε ο Τηλέμαχος, τους εξολόθρευσαν όλους.

Η εξόντωση των μνηστήρων

Πέρασε καιρός και βλέπει ο Οδυσσέας όνειρα, που προμηνούσαν το τέλος του. Όταν ξύπνησε, κάλεσε όλους όσους ήξεραν να ερμηνεύουν όνειρα, μεταξύ των οποίων ο Κλητοφώντας ο Ιθακήσιος και ο Αργείος Πολύφημος. Τους λέει λοιπόν το εξής όνειρο: «Είδα να βρίσκομαι στο κρεβάτι μου και είδα ένα όμορφο αλλά φοβερό ζώο, με σχήμα μάλλον θεού κι όχι ανθρώπου, το οποίο όμως το έβλεπα ευχάριστα. Δεν μπορούσα να το εξηγήσω επειδή δεν το είχα ξαναδεί αλλά θέλησα να το αγκαλιάσω. Εκείνο δε μου είπε με ανθρώπινη φωνή ότι έχουμε συγγένεια εμείς οι δύο και ότι είναι γραμμένο από εκείνο να αφανιστώ. Ενώ εγώ ανησύχησα λοιπόν με αυτά που μου είπε, κάποιο βέλος που βγήκε ξαφνικά από τη θάλασσα, σαν με δική του διαταγή, ήρθε επάνω μου, αλλά εγώ έμεινα κατάπληκτος και αδρανής και σε λίγο πέθανα. Αυτά είδα. Εσείς που ξέρετε, μη διστάσετε να μου πείτε τι σημαίνουν. Γνωρίζω ότι δεν είναι καλό το όνειρο».

Η Πηνελόπη και ο Οδυσσέας

Οι ερμηνευτές ζήτησαν να βγει έξω ο Τηλέμαχος για να μην ακούσει. Τότε του είπαν ότι είναι γραφτό να πεθάνει απ’ τον ίδιο του το γιο. Έτσι έστειλε τον Τηλέμαχο στα χωριά της Κεφαλληνίας για να είναι μακριά. Ο καιρός πέρασε. Είδε όμως ξανά το ίδιο όνειρο. Αυτό που ο Οδυσσέας δεν ήξερε ήταν πως είχε ακόμα ένα γιο απ την Κίρκη, τον Τηλέγονο ( δηλαδή αυτόν που γεννήθηκε μακριά-τηλε +γόνος) . Μάλιστα ο Ησίοδος γράφει ότι η Κίρκη γέννησε τρία παιδιά από τον Οδυσσέα: τον Άγριο, τον Λατίνο και τον Τηλέγονο, ενώ υπάρχει και άλλη αναφορά του Λυκόφρωνα οτι η Κίρκη είχε 4 παιδια.

Η Κίρκη

Μόλις ο Τηλέγονος ενηλικιώθηκε, η Κίρκη τον έστειλε να βρει τον πατέρα του Οδυσσέα, που είχε επιστρέψει πια στην Ιθάκη. Eκείνη την εποχή ο Tειρεσίας είχε βγάλει χρησμό στον Oδυσσέα ότι θα πεθάνει «εξ αλός» (που εξηγείται με δύο τρόπους: είτε «θα πεθάνει έξω από τη θάλασσα» είτε «από τη θάλασσα»). Eντωμεταξύ, ο Τηλέγονος έφθασε στην Iθάκη και άρχισε να λεηλατεί το νησί για να ταϊσει το πλήρωμά του, νομίζοντας ότι ήταν η Κέρκυρα. Ο Οδυσσέας και ο γιος του Τηλέμαχος έσπευσαν να υπερασπιστούν την πόλη τους, οπότε ο Τηλέγονος σκότωσε άθελά του τον ίδιο του τον πατέρα, του οποίου το πρόσωπο δεν είχε αντικρύσει ποτέ στη ζωή του. Eπιβεβαιώνοντας τον χρησμό, ο Tηλέγονος είχε σκοτώσει τον Oδυσσέα με δόρυ που η αιχμή του ήταν το δηλητηριώδες κεντρί («άκανθα») της ουράς ενός σαλαχιού. Όταν ο Τηλέγονος πληροφορήθηκε από τον Tηλέμαχο που ακριβώς βρισκόταν και ποιον είχε σκοτώσει, έκλαψε πικρά μαζί με τον ετεροθαλή αδελφό του.

H θεά Aθηνά, αφού δεν μπορούσε να κάνει κάτι καλύτερο για τον Oδυσσέα, παρηγόρησε τα δυο παιδιά του, λέγοντάς τους ότι αυτό ήταν το πεπρωμένο του ήρωα. Διέταξε τότε τον Tηλέγονο να πάρει σύζυγό του την Πηνελόπη με την οποία αργότερα, απέκτησαν ένα γιο, τον Ιταλό και την Kίρκη να πάρει το σώμα του Οδυσσέα στο νησί της που θα μεταφέρει ο Tηλέμαχος. Eκεί η Kίρκη, αφού πρώτα τους κάνει αθάνατους, παντρεύεται τον Tηλέμαχο και ζουν αυτοί καλά και άλλοι καλύτερα ....

 

-------------------------------------------

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Όλα αυτά αναφέρονται στην «Τηλεγονία», ένα πανάρχαιο έπος –συνέχεια της Οδύσσειας– το οποίο σώζεται μόνο σε περίληψη και αποδίδεται στον Ευγάμμονα (και από άλλους, λανθασμένα, στον Eυοδιανό). Παραλλαγές απαντώνται σε μεταγενέστερους ποιητές όπως, για παράδειγμα, σε μια χαμένη τραγωδία του Σοφοκλέους («Οδυσσεύς ακανθόπληξ»): Σε αυτήν, ο Οδυσσέας κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του του στο μαντείο της Δωδώνης, ενημερώνεται από χρησμό ότι είναι καταδικασμένος να σκοτωθεί από τον γιο του. Υποθέτει ότι ο χρησμός εννοεί τον Τηλέμαχο, τον οποίο και εξορίζει σε γειτονικό νησί. Ο Τηλέγονος, φθάνοντας στην Ιθάκη, πλησιάζει τη βασιλική κατοικία του Οδυσσέα, αλλά οι φρουροί που δεν τον γνωρίζουν, δεν του επιτρέπουν να δει τον πατέρα του. O Οδυσσέας ενημερώνεται και νομίζοντας ότι επέστρεψε ο Τηλέμαχος βγαίνει να συγκρουστεί. Eκεί συνεπλέκεται με τον Τηλέγονο όπου ο τελευταίος, χωρίς να τον γνωρίζει, τον σκοτώνει με δόρυ που η αιχμή του ήταν από «άκανθα» (γι αυτό και ο προσδιορισμός «ακανθόπληξ»). O Oδυσσέας, μην γνωρίζοντας ποιος είναι ο Tηλέγονος πεθαίνει καταγγέλοντας την ψεύτικη προφητεία.

Πηγές : Βικιπαίδεια, enikos.gr, pilavakis.net ,A. Lesky, Ιστορία της Αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας