Με τον παρακάτω τίτλο η εφημερίδα "Τα Νέα" φιλοξένησε σήμερα την συνέντευξη  που είχα δώσει πριν από λίγες ημέρες στη δημοσιογράφο κ. Κατερίνα Ροββά. Τους ευχαριστώ θερμά για την προβολή του θέματος , το οποίο αξίζει να σημειώσω αυτή την περίοδο συμπίπτει -όχι τυχαία- με τις αλλαγές που σχεδιάζονται να γίνουν στη δομή και στον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει η ΕΜΥ στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας. Διαδικασίες οι οποίες είχαν ξεκινήσει από το 2014 και οι οποίες φέτος αναμένεται να ολοκληρωθούν.

Οι αλλαγές - όπως επισημαίνω στην παραπάνω συνέντευξη- πρέπει να στοχεύσουν σε δομικές αλλαγές της παρουσίασης της πρόγνωσης του καιρού, της έρευνας , των εφαρμογών του κλίματος, της έκδοσης έγκαιρων προειδοποιήσεων καιρού και της προστασίας από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Για να προχωρήσουν αυτές οι αλλαγές πρέπει αρχικά να υπάρχει μια σαφής διάκριση των υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος (Public Weather Services-PWS)  και των ειδικών Υπηρεσιών σε άλλους φορείς (που περιλαμβάνουν ειδικά δίκτυα) όπως προτείνει άλλωστε ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO) . Ο προβληματικός σχεδιασμός μας βασικά προκύπτει από το Νομικό Πλαίσιο λειτουργίας σε πρώτη φάση της Πληροφορικής που εφαρμόζεται στην ΕΜΥ , το οποίο μάλιστα επικαλούνται όσοι αντιδρούν στις όποιες αλλαγές προτείνονται . Αυτό πρέπει να εκλείψει. Άλλα δίκτυα για την εξυπηρέτηση του πολίτη και άλλα στις λοιπές δραστηριότητες .

Για τα θέματα των υποδομών ευελπιστούμε ότι θα λυθούν κάποια προβλήματα με την αξιοποίηση ενός έργου του ΕΣΠΑ (προμήθεια Αυτόματων Μετεωρολογικών Σταθμών ) υψηλού όμως κόστους . Επί της αρχής όμως θα πρέπει να γίνει  ενοποίηση όλων των σταθμών παρατήρησης από όλους τους Δημόσιους φορείς για εξοικονόμηση πόρων.  Σε ότι αφορά τις υπόλοιπες υποδομές (πχ των ραντάρ) εκεί υπάρχει ειλικρινής διάθεση για να βρεθεί λύση,  αλλά αυτή σκοντάφτει σε γραφειοκρατικές διαδικασίες καθώς και σε παλαιότητα ανταλλακτικών. Δυστυχώς σύγχρονοι μέθοδοι Leasing που χρησιμοποιούν άλλες Ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν προκριθεί . Πάντως όποιος ενδιαφέρεται να δει το θέμα σε βάθος του προτείνουμε να διαβάσει παρακάτω και να δει πώς αντιμετώπισε το πρόβλημα η γειτονική Ιταλία πριν 15 χρόνια.  Μια συνοπτική παρουσίαση της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας στην Ιταλία   Να μη ξεχνάμε πάντως ότι μεγάλο μέρος της  χρηματοδότησης αυτών των πολυδάπανων υποδομών μπορεί πλέον να καλυφθεί από την ΕΕ , η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αποδείξει εμπράκτως τις προθέσεις της και την αρωγή σε θέματα φυσικών καταστροφών. Εξυπακούεται βέβαια ότι αλλαγές χρειάζονται και σε άλλους τομείς που αναφέρονται στη συνέντευξη.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΜΥ ΣΗΜΕΡΑ

Για να γίνει κατανοητός ο σημερινός ρόλος της ΕΜΥ και να σχεδιάσουμε το μέλλον της , πρέπει να κοιτάξουμε το παρελθόν της.  Aν θέλετε μπορείτε να διαβάσετε από εδώ 4 διαφορετικά άρθρα . Για την ιστορία η ΕΜΥ από Ιδρύσεώς της το 1931 αποτελούσε αυτοτελή Υπηρεσία του Ελληνικού κράτους στο ΥΠΕΘΑ, με άμεση υπαγωγή στον Υπουργό Εθνικής Αμύνης  ( το στρατιωτικό της προσωπικό ήταν αποσπασμένο στην ΕΜΥ–Άρθρο 7) και διοικείτο από Διυπουργικό Συμβούλιο (άρθρο 3). Στην Κεντρική της υπηρεσία η Στρατιωτική Μετεωρολογία αποτελούσε ξεχωριστό και μοναδικό τμήμα ( Άρθρο 5 4δ’) . Η μοναδική χρονική περίοδος που καταργήθηκε η αυτοτέλεια της ΕΜΥ αλλά και οι λειτουργικές της δομές , ήταν επί χούντας, όταν υπήχθη υπό το Αρχηγείο Αεροπορίας με βάση το ΝΔ 367/1974. Αυτός ο Αναγκαστικός Νόμος κατάργησε τον ιδρυτικό νόμο του Ελευθερίου Βενιζέλου και ειδικότερα τα άρθρα περί της συνθέσεως του προσωπικού της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό) .  Παρότι το 1993  υπήρχε σχετική απόφαση της Ολομέλειας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους  όπου δινόταν οι απαραίτητες διευκρινήσεις  περί αυτοτέλειας της ΕΜΥ έναντι των λοιπών Οργανικών μονάδων του ΓΕΑ ( η οποία αναφέρεται στο  Άρθρο 25 του Ν.2292/95) , αγκάθι σε αυτόν τον νόμο  αποτέλεσε και αποτελεί  η προσθήκη ότι η ΕΜΥ είναι μεν αυτοτελής υπηρεσία υπαγόμενη στον Υπουργό , αλλά  με την «Οικονομική και διοικητική ευθύνη και μέριμνα του ΓΕΑ»

Στο πέρασμα του χρόνου με αυτή την "αόριστη υπαγωγή" που αποτελεί πισωγύρισμα και την επιδεχόμενη πλείστων διαφορετικών ερμηνειών και απόψεων δομή της Υπηρεσίας ,  αλλοιώθηκε πλήρως ο ρόλος που ήθελε να προσδώσει στην ΕΜΥ ο αρχικός Νομοθέτης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα  η ΕΜΥ να αλλάξει δομή και ρόλο με την ψήφιση του ΠΔ 161 /97 που εξακολουθεί να την διέπει μέχρι σήμερα και το οποίο καλούμαστε να αλλάξουμε. 

ΕΝΑ ΛΑΘΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΑΒΕΙ ΤΕΛΟΣ

Την διετία 1995 -97  και πριν ψηφιστεί για την ΕΜΥ το ΠΔ 161/97  έγιναν μεγάλες ζυμώσεις για το "μοίρασμα" των θέσεων ευθύνης. Φτιάχτηκαν πολλές Διευθύνσεις με επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες και το κυριότερο θέμα που απασχολούσε τους συναδέλφους εκείνης της εποχής ήταν να διατηρηθεί το 3-3 στις θέσεις των Διευθυντών και τα ανάλογα "ισόπαλα αποτελέσματα " για τις θέσεις τμηματαρχών . Σαν κερασάκι στην τούρτα ήρθαν και οι εξωπραγματικές θέσεις 642 ατόμων πολιτικού προσωπικού της ΕΜΥ που προέβλεπε το ΠΔ του ΥΠΕΘΑ  290/2002 .  Πολλοί λένε ότι όλα αυτά δόθηκαν σαν "δόλωμα" .  Οι απεργίες και τα λοιπά αιτήματα , μετά από αυτήν την "διευθέτηση" πήγαν "περίπατο",  γιατί πλέον υπήρχαν οι "προβλεπόμενες θέσεις ισορροπίας" . Αυτή η "μικρή λεπτομέρεια",  που όπως καταλαβαίνετε δεν έγινε με γνώμονα τις πραγματικές ανάγκες,  τελικώς οδήγησε σταδιακά στην πλημμελή σύνθεση του προσωπικού της ΕΜΥ από πλευράς πολιτικού προσωπικού. Σε όλο το διάστημα που ακολούθησε,  προκρίθηκαν πάντοτε οι στρατιωτικοί . Έτσι αυτή τη στιγμή υπάρχουν τμήματα με πολιτικό προσωπικό που έχουν απαξιωθεί πλήρως και έχω μιλήσει γιαυτό στο παρελθόν.   Αντίθετα οι εισροές από στρατιωτικό προσωπικό γίνονται συνεχώς,  είτε από τις στρατιωτικές σχολές (ΣΜΥΑ) είτε από έκτακτες προσλήψεις οπλιτών (ΟΒΑ κα).  Η στελέχωση  της ΕΜΥ δεν προσφέρεται για κάποιους που ενδεχομένως θέλουν να εκμεταλλευτούν το θέμα πολιτικά. Πρέπει να σημειώσω ότι το θέμα αυτό κατά την άποψή μου είναι καθαρά συντεχνιακό και πάνω σε αυτό έχουν δοκιμαστεί  όλοι οι πολιτικοί που έχουν περάσει τις τελευταίες δυο δεκαετίες με τις αποφάσεις τους. Για την ορθή λειτουργία της ΕΜΥ έχω εκφράσει πολλές φορές τις απόψεις μου , γνωρίζω ότι υπάρχουν ευήκοα ώτα και το θέμα αυτό σχετίζεται παράλληλα και με την νομή της εξουσίας . Δεν παύει όμως πρωτίστως να χρήζει πολιτικής βούλησης και αποφάσεων που πρέπει να ληφθούν για να αντιμετωπιστεί οριστικά .   

Ουδείς θα διαφωνήσει ότι πρέπει  να στηριχτεί η ΠΑ , αλλά υπάρχουν πολλοί τομείς εξίσου σημαντικοί όπως είναι η υδρολογία για την αντιμετώπιση των πλημμυρών , η ναυτιλία για τις προγνώσεις θαλασσών που πρέπει να υποστηριχτούν αναλόγως . Το Εθνικό Ναυτικό Μετεωρολογικό Κέντρο δεν λειτούργησε ποτέ , όπως προβλεπόταν στο ΠΔ161/97 .  Ολοι θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι έχουν γίνει τεράστιες αλλαγές σε πολλούς τομείς, και πλέον  δεν χρειάζονται τόσα πολλά άτομα με προσωπικό όπως παλαιότερα  για εργασίες όπως η ενημέρωση πληρωμάτων και πιλότων. Πολύ απλά αυτό συμβαίνει  σήμερα λόγω της τεχνολογίας και των συγχρόνων μεθόδων ενημέρωσης . Έτσι σε πολύ μεγάλο βαθμό οι ενημερωτές και οι παρατηρητές  μετεωρολόγοι καιρού έχουν δώσει διεθνώς την θέση τους στα εξειδικευμένα μηχανήματα  παρατήρησης -ενημέρωσης και στους υπολογιστές . Λίγες  είναι οι θέσεις που εξακολουθούν να είναι ακόμη  απαραίτητες στον τομέα αυτό .  Η παρακάτω εικόνα νομίζω τα λέει όλα...

Κλείνω καταθέτοντας την άποψη ότι η ΕΜΥ για τα επόμενα χρόνια χρειάζεται έναν σχεδιασμό με κοινές υποδομές και δίκτυα ικανά να εξυπηρετούν όλους τους πολίτες και τους φορείς της πολιτείας. Στην ΕΜΥ του μέλλοντος είναι απαραίτητο να προκριθούν συστήματα αυτοματισμού έκδοσης των προγνώσεων είτε αυτά αφορούν ενεργά προγράμματα επαγρύπνησης  για τα καιρικά φαινόμενα , την άμυνα ή ειδικούς τομείς όπως η γεωργία και η Ναυτιλία . Μπορούμε όλοι εντός της ΕΜΥ να δουλέψουμε με διακριτούς ρόλους σε μια ενιαία υπηρεσία μαζί με άλλα Εκπαιδευτικά και Ερευνητικά Ιδρύματα και Φορείς της Πολιτείας με στόχο την πρόοδο και την ανάπτυξη. Όπως γίνεται σε όλες τις σύγχρονες Ευρωπαϊκές χώρες . Τα υπόλοιπα ας τα αφήσουμε στις αρμόδιες επιτροπές του Υπουργείου που καλούνται να λειτουργήσουν με πνεύμα καλής θελήσεως και κατανόησης .

Θ. Ν. Κολυδάς