Η πλημμύρα του Αγίου Φιλίππου -14 Νοεμβρίου 1896

rain

Ήταν 14 Νοεμβρίου 1896 (με το νέο Ημερολόγιο 27/11 γιαυτό υπάρχει άλλη ημερομηνία στον αρχικό χάρτη)  όταν ένα βαρομετρικό χαμηλό προερχόμενο από τα νοτιοδυτικά, προκάλεσε σφοδρές βροχοπτώσεις.με συνολικά 62 νεκρούς. Η πλημμύρα του Αγίου Φιλίππου, τον Νοέμβριο του 1896, ονομάστηκε έτσι γιατί η σφοδρή κακοκαιρία χτύπησε το λεκανοπέδιο ανήμερα της γιορτής του Αγίου Φιλίππου. Η καταρρακτώδης βροχή άρχισε νωρίς το πρωί και έπεφτε ασταμάτητα σε μια πόλη με χωματόδρομος, πρόχειρα σπίτια και δίχως αποχετευτικό δίκτυο

Μόνο στην περιοχή του Βατραχονησίου*, η οποία αποτελεί σήμερα τμήμα του Παγκρατίου δίπλα στο Καλλιμάρμαρο, έχασαν τη ζωή τους 12 άνθρωποι . Προφανώς οι διευθετήσεις της κοίτης του Ιλισού λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων που είχαν γίνει 6 μήνες πρίν παρουσίαζαν πρόβλημα .....Σε ένα σπίτι στη δεξιά όχθη του Ιλισσού ζούσε μια οικογένεια με τρία παιδιά. Ο Λεωνίδας, δυόμισι χρόνων, που κοιμόταν στην κούνια του και ο εξάχρονος Ιάκωβος, ο οποίος βρισκόταν στον κάτω όροφο του σπιτιού. Η αδερφή τους ανέβηκε σε ένα κρεβάτι, αλλά βρέθηκε με το κεφάλι στο ταβάνι όταν νερά γέμισαν το δωμάτιο. «Μου ΄βγαλαν τα μισά μου μαλλιά για να με τραβήξουν, αλλά εγώ δεν ήθελα να φύγω αν δεν έσωζαν τα δύο μου αδερφάκια», έλεγε την επομένη στην εφημερίδα «Εμπρός». Ένας εργάτης στον Βασιλικό Κήπο δέθηκε με σχοινιά τα οποία συγκρατούσαν άλλοι και κατάφερε να μπει στο σπίτι. Βρήκε κι έσωσε το 6χρονο αγόρι. Ο Λεωνίδας είχε παρασυρθεί μαζί με την κούνια του…

Καταστροφές έγιναν και σε άλλες γειτονιές της Αθήνας, ενώ ανατράπηκε η ατμομηχανή του τρένου που ερχόταν από Πάτρα, με αποτέλεσμα τον θάνατο του μηχανικού. Εκτός από την Αθήνα μεγάλες καταστροφές προκλήθηκαν και στον Πειραιά, ο οποίος θρήνησε τους περισσότερους νεκρούς. Σαράντα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περισσότερα από 450 σπίτια κατέρρευσαν. Το Φάληρο έγινε ένα με τη θάλασσα και τα Καμίνια αποκόπηκαν από την υπόλοιπη πόλη, εξαιτίας των ορμητικών χειμάρρων.Σύμφωνα με τα στοιχεία του Αστεροσκοπείου Αθηνών, εκείνη τη μέρα έπεσαν συνολικά 150,2 mm νερού σε 11 ώρες και 40 λεπτά! Σημειώνουμε ότι την εποχή εκείνη, ο Ιλισός δεν είχε εκβολές στον Φαληρικό όρμο αλλά συνέβαλε με τον Κηφισό στην περιοχή του Ελαιώνα. Έτσι, στην περίπτωση μεγάλων νεροποντών οι περιοχές γύρω από τον Ελαιώνα μετατρέπονταν σε τέλμα.

Χάρτης υετού 26 Νοεμβρίου 1896 (με το παλαιό ημερολόγιο 13/11)  -Διακρίνεται το βαρομετρικό χαμηλό που ήρθε από την  Νότιο Ιταλία . 

Χάρτης υετού 26 Νοεμβρίου 1896 (με το παλαιό ημερολόγιο 14/11) ανήμερα της εορτής του Αγίου Φιλίππου 

Γεγονός είναι οτι η μεγάλη πλημμύρα που έγινε 3 χρόνια αργότερα στις 18 Νοεμβρίου 1899 ήταν ακόμη πιο ισχυρή , σημειώθηκαν 150.2 mm, κατέστρεψε τις παραλιακές γέφυρες, που αντικατεστάθησαν με δύο νέες στις θέσεις όπου τώρα είναι οι εκβολές του Κηφισού και του Ιλισού. Η κοίτη του Κηφισού διευθετήθηκε σε μήκος περί τα 1000 μ, Για να γίνει αυτό το σχέδιο πραγματικότητα πιέσεις είχε ασκήσει ο βουλευτής Ρετσίνας , ενώ αποφάσεις και σχετικές διαταγές εδόθησαν πολλές, όμως η απόφαση για παράδειγμα να μη χτίζονται σπίτια "άνευ υπογείων"  ποτέ δεν τηρήθηκε

Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, αφ'ενός μεν έπρεπε να προστατευθούν από τις πλήμμυρες οι ΝΕΟΙ  προσφυγικοί συνοικισμοί που εγκατεστάθησαν στις χαμηλές περιοχές, αφ' ετέρου δε ανέκυψε πρόβλημα για άμεση αποχέτευση των ακαθάρτων. Ανοίχτηκαν λοιπόν πρόχειρες κοίτες προς τον Ορμο από την Χαμόστερνα των Σφαγείων και από την Καναπιτσερή της Κοκκινιάς και κατασκευάστηκε ο συλλεκτήρας ακαθάρτων Προφήτη Δανιήλ για να συνδεθούν (μέσω υπερχειλιστού) οι παντορροκοί αγωγοί της Πρωτεύσουσας με υποβρύχια εκβολή ακαθάρτων στονΦαληρικό Ορμο. 

Τα έργα έγιναν μετά από 30 χρόνια (!) με πολλές κακοτεχνίες και ελλείψεις, καθώς μέχρι περίπου τις μέρες μας, το Μοσχάτο και οι Ποδαράδες (Ν. Ιωνία ) "μαρτυρούσαν" από την μανία του Κηφισού και του Ποδονίφτη.

*ΣΗΜΕΙΩΣΗ Το Βατραχονήσι ήταν νησί του ποταμού Ιλισού στην Αθήνα, κάτω από το Ζάππειο, στην περιοχή του Ολυμπιείου, εκεί που σήμερα βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου. Αποτελούσε μια κατάφυτη επίπεδη λωρίδα γης ανάμεσα στις δύο όχθες του ποταμού που διασχίζει σήμερα υπόγεια τη πόλη. Το Βατραχονήσι εκτεινόταν μπροστά από το Παναθηναϊκό Στάδιο, στην είσοδο του Παγκρατίου και πιο συγκεκριμένα στην οδό Αγίου Σπυρίδωνος. Στη νησίδα αυτή, υπήρχαν ιερά της αρχαιότητας και χριστιανικοί ναοί. Στα νεότερα χρόνια η περιοχή ήταν αδόμητη, μέχρι περίπου τη δεκαετία του 1870 που κατασκευάστηκε το θέατρο του "Παραδείσου", το πρώτο θέατρο στην Αθήνα, ενώ αργότερα λειτούργησαν καφωδεία. Η γειτονιά που σταδιακά στα τέλη του 19ου αιώνα δημιουργήθηκε στα αριστερά του Παναθηναϊκού σταδίου ονομάστηκε Βατραχονήσι. Το 1908 η γειτονιά μετονομάστηκε σε περιοχή Σταδίου - Ιλισσού.

Αθήνα 1852 -1854 περ. Το μονότοξο γεφύρι του Ιλισού κοντά στην Αγία Φωτεινή και το Ολυμπιείον. Μια γυναίκα σε πρώτο πλάνο παίρνει νερό από το ποτάμι. Στην αντίπερα όχθη μια γυναίκα άλλης κοινωνικής τάξης με δυτική ενδυμασία και παρασόλι κατηφορίζει προς τον Ιλισσό. ‘Εργο του Γάλλου ζωγράφου Alfred de Curzon που εκτέθηκε στο Παρίσι στο Salon 1861 δηλαδή τη έκθεση της Σχολής Καλών Τεχνών. Ο Alfred de Curzon επισκέφθηκε την Ελλάδα μεταξύ 1851 και 1854 μαζί με το γάλλο δημοσιογράφο και συγγραφέα Edmond About και τον μετέπειτα διάσημο αρχιτέκτονα Charles Garnier. Τεκμηρίωση: Δέσποινα Δρεπανιά- Η Αθήνα μέσα στο Χρόνο...

Το πανόραμα «ΘΩΝ» μπροστά στο Στάδιο ανεγέρθηκε το 1895 και κατεδαφίστηκε το 1921. Επίσης φαίνεται και το τρίτοξο γιοφύρι που κτίστηκε το 1874 δαπάνη Γεωργίου Αβέρωφ. Απο τους βασικούς κατοίκους της περιοχής ήταν οι φύλακες του Ζαππείου, αλλά και οι κηπουροί του βασιλικού κήπου, που έμεναν σε μικρά σπιτάκια....

Tο νησί σήμερα δεν υπάρχει καθώς ο Ιλισός έχει καλυφθεί στο μεγαλύτερο μήκος του. Τα έργα κάλυψης του ποταμού ξεκίνησαν λίγο πριν από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κατά την διάρκεια της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά, αρχικά στο βόρειο τμήμα του, και έπειτα το υπόλοιπο τμήμα στα μέσα του 20ου αιώνα από διάφορες κυβερνήσεις.

Πηγές: Wikipedia, Μηχανή του χρόνου