Εδώ και πολλά χρόνια στις Μετεωρολογικές Υπηρεσίες των Ευρωπαϊκών κρατών λειτουργούν δίκτυα εθελοντών παρατηρητών καιρού, οι οποίοι συνεισφέρουν στο έργο τους με καθημερινές κλιματολογικές παρατηρήσεις.  Στην Μετεωρολογική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου,  στο Met Office λειτουργεί υποδειγματικό δίκτυο εθελοντών παρατηρητών. Σε αυτό λοιπόν το δίκτυο είναι ενταγμένος ένας ερασιτεχνικός σταθμός στην Άνδρο όπως φαίνεται στην εισαγωγική εικόνα του άρθρου . Ανάλογα τέτοια Παγκόσμια δίκτυα έχουν δημιουργήσει και ιδιωτικές εταιρείες όπως η Weather Underground κ.α .

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ WOW

Τα δεδομένα που διατίθενται από τους εθελοντές παρατηρητές στο Met Office μεταφορτώνονται μέσω της Ιστοσελίδας Παρατηρήσεων για τον Καιρό (WOW). Κατά τη διάρκεια του κάθε μήνα, αυτά τα αρχεία περνούν από Ποιοτικό Έλεγχο προτού αποθηκευτούν σε μόνιμο αρχείο και αποτελούν σημαντικό μέρος του κλιματολογικού αρχείου για το Ηνωμένο Βασίλειο.

Σήμερα το Met Office επιδιώκει να διευρύνει το δίκτυο των εθελοντικών παρατηρήσεων του καιρού και όπως δηλώνουν στην επίσημη ιστοσελίδα τους, είναι πρόθυμοι να εντάξουν στο δίκτυό τους εθελοντές και οργανισμούς –ακόμη και από άλλα κράτη- που θα μπορούσαν να δεσμευτούν να λαμβάνουν καθημερινές αναγνώσεις των δεδομένων . Απλά ζητούν από τους εθελοντές να δεσμευτούν ότι θα παρέχουν στοιχεία σε τουλάχιστον πέντε έως δέκα χρόνια, καθώς το μήκος των χρονοσειρών των παρατηρήσεων είναι ζωτικής σημασίας για την γνώση του κλίματος, όχι μόνο για το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και σε κάθε τόπο . 

Μόλις επιβεβαιωθεί o κατάλληλος χώρος, οι εθελοντές λαμβάνουν:
1.Τα όργανα από το Met Office, τα οποία βαθμονομούνται τακτικά σύμφωνα με τα εθνικά τους πρότυπα
2. Εκπαίδευση και υποστήριξη
3. Την αρωγή από έναν Περιφερειακό Διαχειριστή του Δικτύου ο οποίος επισκέπτεται κάθε τρία χρόνια την περιοχή για να παρέχει υποστήριξη και εκπαίδευση, ενώ ταυτόχρονα η κεντρική υπηρεσία ενημερώνει με σημαντικές πληροφορίες τους κατοίκους της περιοχής και διαθέτει τα στοιχεία του σταθμού στους αγρότες , στο σύστημα προειδοποιήσεων και αλλού 

Ο ΠΑΛΑΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ΚΑΙΡΟΥ

Σε κάθε επιστήμη, η διαδικασία της “παρατήρησης” είναι ίσως το σημαντικότερο βήμα για την κατανόηση ενός φαινομένου. Όπως συμβαίνει και με την Αστρονομία, έτσι και στη Μετεωρολογία, οι  παρατηρητές, έχουν συμβάλλει σε πολύ σημαντικό ποσοστό στην κατανόηση πολλών φαινομένων ή ακόμη και στην ανακάλυψη και καταγραφή καινούργιων. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως, ο Άγγλος φαρμακοποιός Luke Howard, ήταν ερασιτέχνης και λάτρης της Μετεωρολογικής επιστήμης. Ήταν πρωτοπόρος στην εποχή του καθώς ήταν αυτός που έκανε την κατηγοριοποίηση και ταξινόμηση των νεφών. Το 1803, δημοσίευσε την πρώτη ταξινόμηση, η οποία χωρίς μεγάλες αλλαγές χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. 

Στην εποχή του διαδικτύου σήμερα , λάτρεις του καιρού και της μετεωρολογίας γενικότερα καταγράφουν τις δικές τους παρατηρήσεις, τοποθετούν μετεωρολογικούς σταθμούς ενημερώνοντας το κοινό για τις καιρικές συνθήκες της περιοχής τους, φωτογραφίζουν τα νέφη και εν γένει, αποτυπώνουν με κάθε τρόπο καθημερινά τον καιρό της περιοχής τους.

Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΜΥ -  ΟΙ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ

Εδώ και πολλά χρόνια η ΕΜΥ έχει αξιοποιήσει την εθελοντική μετεωρολογική παρατήρηση από τα πλοία καθώς εδώ και πολλές δεκαετίες, λειτουργούν μετ/κοί σταθμοί σε πλοία, στα πλαίσια του προγράμματος Εθελοντικής Παρατήρησης (VOS) του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO) που συνολικά σήμερα αριθμούν Παγκοσμίως περίπου τους 2100. Η ΕΜΥ αναγνωρίζει και υπολογίζει σημαντικά στη συνεισφορά των Αξ/κών γέφυρας,  καθώς με τις γνώσεις που έχουν και με την βοήθεια των οργάνων που εγκαθιστά στα πλοία,  μπορούν να καταγραφούν οι καιρικές συνθήκες στα απομακρυσμένα σημεία του πλανήτη που ταξιδεύουν τα πλοία. Μια σωστή παρατήρηση απο ένα πλοίο που ταξιδεύει θα βοηθήσει πάρα πολύ τον μετεωρολόγο βάρδιας, όταν ο καπετάνιος του πλοίου από τη μέση του πελάγους, μεταδώσει αυτήν την πληροφορία στην ΕΜΥ . Ο μετεωρολόγος θα μπορέσει να αναλύσει σωστά τον συνοπτικό  χάρτη,  θα καταλάβει πόσο ενισχύεται το χαμηλό και πολλές φορές αυτή έστω και μοναδική παρατήρηση θα τον βοηθήσει σημαντικά στην πρόγνωση του καιρού και θαλασσών. Το πρόγραμμα αυτό χρειάζεται μεγαλύτερη στήριξη και πρέπει να επεκταθεί σε αλιευτικά καθώς και σε σκάφη τουρισμού , ειδικά όσα εκτελούν ειδικές διαδρομές μεταξύ των νησιών. 

Στη κακοκαιρία "Ζορμπάς" η παρατήρηση από ένα πλοίο στη μέση της Μεσογείου" έπαιξε καθοριστικό ρόλο.

Μία άλλη μεγάλη μερίδα ατόμων που καλείται η ΕΜΥ σήμερα να εντάξει στο δυναμικό της , είναι οι Δημόσιες Υπηρεσίες, μαζί με άλλες μεγάλες κοινωνικές ομάδες, όπως οι εθελοντικές Οργανώσεις Πολιτικής Προστασίας και κυρίως τα Σχολεία . Παρότι η ΕΜΥ μετέχει στην υποστήριξη των σταθμών , η συνεισφορά της είναι περιορισμένη Πάντως προσφάτως με την συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού έχει εγκαταστήσει Μετεωρολογικό Σταθμό στην Ακρόπολη που διαθέτει και σύστημα προειδοποίησης από τους κεραυνούς.

Πριν από χρόνια Διευθυντές Προγνώσεων του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου είχαν διεξάγει (προ 15ετίας) ημερίδες στην ΕΜΥ , αλλά δεν υπήρξε συνέχεια και καμμία ουσιαστική συνεργασία δεν επετεύχθη. Παράλληλα ούτε συνολικά υπήρξε σχεδιασμός και πλάνο σε υπηρεσιακό επίπεδο  για ενίσχυση του εθελοντισμού από την Υπηρεσία,  καθώς έλειπε και η πρόβλεψη- χρηματοδότηση σχετικών έργων. Το κενό αυτό το κάλυψε σε μεγάλο βαθμό το ΕΑΑ/meteo,  με πλήθος μετεωρολογικών σταθμών μικρού κόστους .

Εκτός όμως από το ΕΑΑ υπάρχουν πολλοί άλλοι φορείς που παράγουν μετεωρολογικά δεδομένα όπως φαίνεται στον σχετικό πίνακα που μας δίνει μια συνολική εικόνα .

Όπως εύκολα καταλαβαίνει ο αναγνώστης, το κόστος της λειτουργίας των ίδιων δραστηριοτήτων από διαφορετικούς φορείς είναι πολλαπλάσιο του απαιτούμενου και προβληματικό λόγω της έλλειψης κοινής σχεδίασης και συνεργασίας μεταξύ των εθνικών φορέων. (Θα ακολουθήσουν παρακάτω προτάσεις) 

Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Είναι από όλους κατανοητό ότι τα παιδιά συμμετέχοντας στην εθελοντική μετεωρολογική  παρατήρηση που θα πρέπει να ξεκινήσει με την υποστήριξη της ΕΜΥ , τα παιδιά θα αποκτήσουν "περιβαλλοντική συνείδηση" και θα καταλάβουν από μόνα τους την αξία που πρέπει να δίνουν στην παρατήρηση του καιρού και γενικότερα στις περιβαλλοντικές παραμέτρους. Η περιβαλλοντική συνείδηση καλλιεργείται, διδάσκεται και συνεπώς μπορεί να αποτελέσει μία αφορμή, προκειμένου να αλλάξουμε νοοτροπία και να κινητοποιηθούμε για να αντιμετωπίσουμε τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Στο πλαίσιο αυτό, και με την πεποίθηση ότι η περιβαλλοντική συνείδηση μεταλαμπαδεύεται και ότι η εκπαίδευση είναι ο δυναμικότερος τρόπος μετάδοσης γνώσης και ενδυνάμωσης μιας ενεργής περιβαλλοντικής κουλτούρας, η ΕΜΥ πρέπει να επικεντρώσει την προσπάθειά της στην ευαισθητοποίηση των νεότερων γενεών με υιοθέτηση των καλών πρακτικών που εφαρμόζουν άλλες Υπηρεσίες και Οργανισμοί

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ Η ΠΡΟΤΑΣΗ

Η ύπαρξη ενός συμπληρωματικού δικτύου παρατηρήσεων ακόμη και από κλιματολογικούς σταθμούς θα βοηθήσει πολλαπλά καθώς θα αποκτήσουμε καιρική πληροφόρηση και για "άγνωστες περιοχές" Οι Μετεωρολογικοί Σταθμοί της ΕΜΥ -ειδικά στα νησιά μας -είναι εγκατεστημένοι οι περισσότεροι σε Αεροδρόμια. Οι σταθμοί αυτοί αν και είναι αξιόπιστοι και πιστοποιημένοι, δεν  μπορούν να αποδώσουν με ακρίβεια την καιρική κατάσταση που ζητά ένας ιστιοπλόος ή ένας ιδιοκτήτης σκάφους που κάνει τον περίπλου του νησιού με τουρίστες. Με άλλα λόγια από μόνη της η ύπαρξη σταθμού σε αεροδρόμιο, σημαίνει ότι έχει σχεδιαστεί κυρίως γ'ι αυτή την περιοχή που δεν πρέπει να επηρεάζεται από τοπικούς ανέμους. Συνεπώς για να έχουμε μια πλήρη εικόνα για το νησί είναι απαραίτητες να υπάρξουν και άλλες υποδομές , χρειάζονται και άλλα δεδομένα. Στο νέο πρόγραμμα που ήδη "τρέχει" για την αναβάθμιση Υποδομών της ΕΜΥ αυτό έχει ληφθεί υπόψη καθώς έχει ληφθεί μέριμνα και για άλλου είδους σταθμούς( ορεινούς , περιβαλλοντικούς , κ.α)

Κυριότερο στοιχείο , πέραν της Υλικής Αναβάθμισης εναι η αναγκαιότητα δημιουργίας ενιαίου Μητρώου Σταθμών από την ΕΜΥ και όλους τους λοιπούς φορείς, , καθώς η στήριξη του εθελοντισμού  και ο κοινός σχεδιασμός υποδομών των Σταθμών και των συστημάτων Παρατήρησης. Α

Θοδωρής Ν. Κολυδάς

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Φίλος μετά την ανάρτηση του θέματος , σωστά σημειώνει τα παρακάτω:

Πρέπει μαζί με ένα πρόγραμμα(ΕΣΠΑ;)η ΕΜΥ να προμηθευτεί τους σταθμούς και να τους μοιράσει ίσως μέσω και της Π.Π. σε εθελοντικά κλιμάκια Δασοπυροσβετών, Σταθμούς του Π.Σ., Στρατιωτικές εγκαταστάσεις, Σχολεία Δήμων, Εθελοντές στις οικίες τους,αν ο χώρος είναι κατάλληλος. https://t.co/kwT7S5l83X

— ΕΛΛΑΔΑ - ΚΥΠΡΟΣ (@ElladaKupros) May 24, 2021