Ιριδισμός νεφών στα Πυρηναία

Το μετεωρολογικό φαινόμενο που προκάλεσε αυτόν πανέμορφο σχηματισμό της παραπάνω φωτογραφίας δεν οφείλεται στη διάθλαση του φωτός από τις υδροσταγόνες που μπορεί να περιέχονται στα νέφη, που τότε θα παρήγαγαν το ουράνιο τόξο, αλλά στη παράθλαση του φωτός και ονομάζεται ιριδισμός . Με τον όρο ιριδισμός ή ιρίδωση, χαρακτηρίζεται στη φυσική το οπτικό φαινόμενο της ανάλυσης του λευκού φωτός πάνω σε διάφορες επιφάνειες, όπως συμβαίνει π.χ. σε φυσαλίδες σάπωνος, λεπτού στρώματος ελαίου, πετρελαιοκηλίδες κ.λπ και οφείλεται στη συμβολή των φωτεινών ακτίνων που προσπίπτουν σε λεπτά σώματα υπό γωνία, εξ ου ονομάζεται και γωνιοχρωμισμός.
Το φαινόμενο του ιριδισμού οφείλεται στο γεγονός ότι τα ιριδίζοντα σώματα έχουν την ιδιότητα να παρουσιάζονται με ένα χρώμα όταν διαθλούν το φως και με ένα διαφορετικό χρώμα σε άλλες περιπτώσεις και όταν το φώς πέφτει κάτω από άλλη γωνία , Στα σώματα αυτά, το προσπίπτον φως ανακλάται πάνω σε πολλαπλές επιστρώσεις ημιδιαφανών επιφανειών. Μέσα από τη μετατόπιση των φάσεων και τη συμβολή αυτών των ανακλάσεων, το σώμα αλλάζει χρώμα, αφού διάφορες περιοχές συχνοτήτων ενισχύονται διαφορετικά ή γίνονται πιο ασθενείς


Ειδικότερα ιριδισμοί παρατηρούνται στις βάσεις των νεφών ως τμήματα ή ζώνες έγχρωμοι κυρίως κόκκινης απόχρωσης, πολλές φορές πράσινης και σπανιότερα κυανής και κίτρινης προσφέροντας μια θαυμάσια θέα. Οι αποχρώσεις αυτές φαίνονται να παρακολουθούν ιδιαίτερα την περίμετρο των νεφών.
Για τους παρατηρητές των νεφών και γενικά των διαφόρων μετεωρολογικών φαινομένων η εμφάνιση ιριδίζοντος νέφους σημαίνει ότι αυτό αιωρείται για μεγάλο χρονικό διάστημα άνευ μεταβολών, συνεπώς αποτελεί δείγμα καλοκαιρίας. Αυτό όμως δεν συμβαίνει πάντοτε. Οι παρακάτω φωτογραφίες ελήφθησαν από τον Hans van Boven πριν 4 μέρες στα Πυρηναια Όρη μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας.

Το μήκος κύματος στο οποίο εκπέμπεται το φως είναι μικρό οπότε είναι απαραίτητο τα σύννεφα, να αποτελούνται από μικρά σταγονίδια. Επιπλέον τα συγκεκριμένα νέφη είναι θα πρέπει να έχουν εξαιρετικά λεπτό πάχος ώστε να μην παγιδεύουν το διάχυτο φως. Κάθε απόχρωση του οπτικού φάσματος κάμπτεται επί των νεφών σε διαφορετικές γωνίες με αποτέλεσμα τα τελευταία να εμφανίζουν χρωματισμούς.

Μάλιστα ανάλογα με την θέση του Ηλίου η ίρις ενδέχεται να λάβει μορφή ομόκεντρων κύκλων (Ηλιακή Κορώνη). Το μέγεθος των σταγονιδίων προκαλεί και διαφορετικές μοφές της κορώνας .

Εικόνα 1 Επιμήκης κορώνα με μεγαλύτερα δαχτυλίδια στο πάνω και μικρότερα στο κάτω μέρος, δείχνοντας την τάση για τα μέσα μεγέθη σωματιδίων του νέφους.
Εικόνα 2. Κορώνα πολλαπλών σκεδασμών με ασυμπτωτικές ακτίνες δακτυλίων που αυξάνονται  προς την άκρη του σύννεφου, όπου τα σωματίδια είναι μικρότερα.
Εικόνα 3 Ασυνεχής κορώνα, που δείχνει μια μετάβαση  από τα μεγάλα σωματίδια του κάτω μέρους του  νέφους προς τα  μικρά σωματίδια στην κορυφή.

ΠΟΥ ΑΛΛΟΥ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ Ο ΙΡΙΔΙΣΜΟΣ

Στη φυσική και στην ορυκτολογία, ιριδισμός είναι το φαινόμενο της εναλλαγής χρωμάτων , το οποίο παρατηρείται σε μερικούς πολύτιμους λίθους και σε άλλα υλικά. Ο ιριδισμός των ορυκτών είναι φαινόμενο παρόμοιο με αυτό που παρατηρείται στις σαπουνόφουσκες, στα λεπτά υμένια λαδιού και στις πετρελαιοκηλίδες στην επιφάνεια του νερού.

Το φαινόμενο αυτό οφείλεται στη συμβολή των φωτεινών ακτίνων που προσπίπτουν σε λεπτά σώματα υπό γωνία, εξ ου ονομάζεται και γωνιοχρωμισμός. Πανέμορφοι ιριδισμοί παρατηρούνται επίσης σε πολλά έντομα όπως και θαλάσσια όστρακα.

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Κατά τη διάρκεια της πολικής εκστρατείας Terra Nova του Καπετάνιου Richard Scott στην Ανταρκτική (1909-12) παρατηρήθηκαν υπέροχα χρώματα από δαχτυλίδια που περιέβαλλαν  τον ήλιο . Ο Simpson αναγνώρισε τους δακτυλίους ως κορώνα που προκαλείται από την περίθλαση του ηλιακού φωτός.  Επειδή ο αέρας θερμοκρασία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου κυμαινόταν μεταξύ -26 ° και -29 ° C και υπήρχε ομίχλη το φαινόμενο δημιουργήθηκε κοιτώντας προς την κατεύθυνση του ήλιου , ο Simpson κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ομίχλη γύρω του περιείχε μικροσκοπικά σταγονίδια υπερψυγμένου υγρού νερού διαμέτρου μικρότερης των 25 μm. Αυτές και άλλες παρατηρήσεις οδήγησαν τον Simpson στο συμπέρασμα  ότι οι κορόνες παράγονται μόνο από υγρό νερό και όχι από πάγο.

Είναι γνωστό  ότι οι κορώνες προκαλούνται από σκέδαση στην κατεύθυνση προς τα εμπρός (δηλαδή, περίθλαση) όταν προσκρούει φως  σε σωματίδια του νέφους. Ωστόσο, σε αντίθεση στον ισχυρισμό του Simpson ότι οι κορώνες  σχηματίζονται μόνο από υγρό νερό, πρόσφατες εργασίες έχουν δείξει ότι μπορούν να δημιουργηθούν και τα δύο διαφορετικά υγρά αλλά και πάγο. Κοινός πάγος με κρυστάλλους εξαγωνικού σχήματος  θα μπορούσε να προκαλέσει κυκλική κορώνα , ενώ  οι μεγάλου μεγέθους κρύσταλλοι  (~ 100 m και μεγαλύτεροι)  έχουν ως αποτέλεσμα να δημιουγούν μια μάλλον μικρή κορώνα με διάμετρο  μικρότερη από έναν βαθμό της μοίρας . Τα περισσότερα στεφάνια από τις κορώνες είναι πέντε έως δέκα φορές μεγαλύτερα,
Σύμφωνα με τον  Andy Heymsfeld, έναν πολύ γνωστό εμπειρογνώμονα επί των νεφών τα σύννεφα που περιέχουν πολύ μικρά σωματίδια πάγου προκαλούν σχεδόν σφαιρικά σχήματα κορώνας. Το μεγαλύτερο μήκος κύματος (π.χ. κόκκινο) θα  σχηματίζουν  μεγαλύτερους δακτυλίους από μικρότερο μήκος κύματος (π.χ., μπλε) φως.  Η καλύτερη περίθλαση εμφανίζεται σε λεπτά σύννεφα με μικρά σωματίδια και στενές κατανομές μεγέθους σωματιδίων.

ΑΤΛΑΝΤΑΣ ΟΠΤΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ