Ο Αριστοτέλης και το φαινόμενο Mpemba
Μπορεί να μας φαίνεται παράδοξο αλλά το ζεστό νερό παγώνει όντως υπό περιστάσεις, πιο γρήγορα μέσα σε ένα καταψύκτη από ότι το ψυχρότερο νερό.
Το φαινόμενο αυτό το είχε επισημάνει ο Αριστέλης από την αρχαιότητα στα Μετεωρολογικά (A 12 348b31–349a4) (παρότι οι εξηγήσεις του δεν ήταν επαρκείς) χωρίς βεβαίως να γίνουν τότε τα απαραίτητα πειράματα καθώς δεν υπήρχαν οι...σύγχρονοι καταψύκτες ! Χαρακτηριστικά αναφέρονται "Συμβάλλεται δ' ἔτι πρὸς τὴν ταχυτῆτα τῆς πήξεως καὶ τὸ προτεθερμάνθαι τὸ ὕδωρ· θᾶττον γὰρ ψύχεται. διὸ πολλοὶ ὅταν τὸ ὕδωρ ψῦξαι ταχὺ βουληθῶσιν, εἰς τὸν ἥλιον τιθέασι πρῶτον, καὶ οἱ περὶ τὸν Πόντον ὅταν ἐπὶ τοῦ κρυστάλλου σκηνοποιῶνται πρὸς τὰς τῶν ἰχθύων θήρας..."
Τις τελευταίες δεκαετίες το φαινόμενα είναι γνωστό ως «Φαινόμενο Mpemba» προς τιμή του Erasto Mpempa, ενός φοιτητή από τη Τανζανία που το περιέγραψε το 1963.
Διαβάστε την σχετική μελέτη όπως αναδημοσιεύτηκε το 1969.
Ο Μpempa στην παραπάνω μελέτη του μας λεει με απλά λόγια ότι αν τοποθετήσουμε σε ένα ψυγείο δύο δοχεία με ίση ποσότητα νερού το ένα εκ των οποίων έχει θερμοκρασία 35 βαθμών Κελσίου και το άλλο 100 βαθμών Κελσίου θα διαπιστώσουμε ότι αυτό που θα παγώσει πρώτο είναι το νερό των 100 βαθμών Κελσίου. Το φαινόμενο αυτό όπως αναφέραμε παραπάνω είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια και έχει απασχολήσει πολύ γνωστά ονόματα της επιστήμης και διανόησης από τον Αριστοτέλη μέχρι τον Φράνσις Μπέικον και τον Καρτέσιο. Ωστόσο, κανένας όμως δεν κατάφερε μέχρι σήμερα να βρει την πλήρη εξήγηση.
Διαχρονικά οι επιστήμονες έχουν προτείνει δεκάδες εξηγήσεις για το φαινόμενο το οποίο φαίνεται να αντίκειται στους βασικούς νόμους της θερμοδυναμικής, καμία όμως θεωρία δεν έχει υιοθετηθεί ως η οριστική απάντηση. Το 2012 μάλιστα, η Βασιλική Εταιρία Χημείας της Μεγάλης Βρετανίας ανακοίνωσε πως θα έδινε ένα βραβείο 1.000 λιρών σε όποιον κατάφερνε να εξηγήσει ικανοποιητικά το φαινόμενο, σε ένα διαγωνισμό στον οποίο έλαβαν μέρος 22.000 άτομα (εκ των οποίων 127 ελληνικές συμμετοχές). Αν και το βραβείο δόθηκε στο Νίκολα Μπρέκοβιτς, το θέμα δεν θεωρήθηκε πως διευθετήθηκε πλήρως.
Ωστόσο, οι φυσικοί Xi Zhang ,Yongli Huang , Zengsheng Ma και Chang Q Sun υποστηρίζουν ότι έδωσαν μια πιο ολοκληρωμένη ερμηνεία του φαινομένου παίρνοντας υπόψη τους τις μοριακές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μορίων του νερού. Έτσι, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως το εν λόγω φαινόμενο συμβαίνει γιατί το ζεστό νερό μεταφέρει την ενέργεια του εκθετικά γρηγορότερα.