Κατά την χειμερινή περίοδο , οι πλέον ευνοϊκές συνθήκες για έντονη ψυχρή εισβολή στην χώρα μας αρχίζουν με την επικράτηση ισχυρού νοτιοδυτικού ρεύματος στην περιοχή του Ατλαντικού. Mε απλό γραφιστικό τρόπο στο video που ακολουθεί παρουσιάζεται η αλλαγή στη ροή της ατμόσφαιρας πάνω από την Ευρώπη στα μέρη που βρίσκονται στην κατω πλευρά (κατάντη) του χάρτη . Στην Μετεωρολογία οι διαδικασίες αυτές ονομάζονται  διαδικασίες της κατάντη ανάπτυξης (downstream development), των συστημάτων

Για τις διαδικασίες της κατάντη ανάπτυξης (downstream development), των συστημάτων απαραίτητη είναι η παρουσία του jet stream (αεροχείμμαρου) , καθώς ο πυρήνας του αεροχειμμάρου (το Jet Streak) μετέχει σε διαδικασίες που ενισχύουν τα συστήματα στις κατώτερες στάθμες της τροπόσφαιρας , με μεταφορά στροβιλισμού , αλλά αυτή η ανάπτυξη ξεφεύγει από τον χαρακτήρα του άρθρου.

Σχετικά με τα συστήματα που θα μας επηρεάσουν τις επόμενες ημέρες μπορούμε να παρατηρήσουμε οτι μέχρι το Σάββατο θα έχει δημιουργηθεί Νοτιοδυτική κυκλοφορία στον Ατλαντικό ,στον χάρτη των 500hPa/Sfc. Παράλληλα λίγο βορειότερα θα έχει δημιουργηθεί ισχυρός αντικυκλώνας 1040 hPa στη Βόρεια Ευρώπη. Αν πάμε λίγο πιο κάτω θα παρατηρήσουμε οτι από την δεξιά κάτω πλευρά αυτού του χάρτη (τα κατάντη) δημιουργούνται και περνάνε διαδοχικές διαταραχές. Στο παραπάνω video είδαμε οτι τελικώς η κυκλοφορία γίνεται ΒΑ . Συνεπώς και προς το τέλος της περιόδου το σύστημα μας στα 500 hPa θα γίνει τελικώς οπισθοδρομούν και θα το αναφέρουμε και αργότερα .

Όλη αυτή η διαδικασία συμβαίνει διότι η κυκλοφορία της ατμόσφαιρας στην Βόρεια Ευρώπη μετατρέπεται τελικώς σε φρασσομένη τύπου «Ωμέγα» (Omega Blocking ) όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν στο “Εγχειρίδιο του Μετεωρολόγου” οι Ζιακόπουλος και Φραγκούλη .

Πηγαίνοντας και πάλι στο προηγούμενο βίντεο με την κίνηση του αεροχείμμαρου,  μπορούμε να παρατηρήσουμε οτι στα ανατολικά κράσπεδα του αντικυκλώνα, η διεύθυνση του αεροχειμμάρου από βορειοδυτική γίνεται βόρεια και σταδιακά βορειοανατολική.  Μέσα σε αυτή την κυκλοφορία , όπως αναφέρεται στη βιβλιογραφία  αρκεί ένας αυλώνας χαμηλών υψών ( Trough) όπως αυτός που έχουμε μαρκάρει στον  παραπάνω χάρτη,  να περάσει  γρήγορα νότια και τελικώς να επηρεάζει τον καιρό της χώρας μας προκαλώντας κακοκαιρία.

Η θέση του αντικυκλώνα και η διεύθυνση του αεροχειμμάρου καθορίζουν την ακριβή περιοχή της Μεσογείου στην οποία θα γίνει η ψυχρή εισβολή.

Οι πιθανές θέσεις ξεκινούν από την περιοχή της Ιταλίας ή δυτικότερα αν ο αεροχείμαρρος αποκτήσει μεγάλη ανατολική συνιστώσα (οπισθοδρομούν σύστημα) και φτάνουν μέχρι την Τουρκία αν ο αεροχείμαρρος διατηρήσει την βορειοδυτική διεύθυνσή του. Σε κάθε περίπτωση όμως, αργά ή γρήγορα ψυχρές αέριες μάζες θα μεταφερθούν προς την χώρα μας αλλά η ένταση, η έκταση και η διάρκεια των καιρικών φαινομένων θα είναι κατά περίπτωση διαφορετικές.

Στην κλασική αυτή περίπτωση, τα όποια επιφανειακά χαμηλά που δημιουργούνται στο Ιόνιο ή το Αιγαίο Πέλαγος συνδυαζόμενα με τον αντικυκλώνα που ακολουθεί μπορούν να προκαλέσουν έντονα καιρικά φαινόμενα σε όλη την χώρα, όπως χιόνια, ισχυρές βροχές, θυελλώδεις ανέμους και πτώση της θερμοκρασίας από βορρά προς νότο. Στις περιπτώσεις που στην ανώτερη ατμόσφαιρα δημιουργηθεί πάνω από την Νότια Ελλάδα αποκομμένο χαμηλό, η κακοκαιρία έχει μεγάλη διάρκεια και ένταση.

Δείτε την πορεία του συστήματος στην ανώτερη ατμόσφαιρα

Μπορούμε να παρατηρήσουμε οτι μετά την Τρίτη ο καιρός θα παρουσιάσει βελτίωση καθώς θα επεκταθεί ο αντικυκλώνας προς την περιοχή μας . Συνεπώς η κακοκαιρία με τα μέχρι στιγμής δεδομένα δν φαίνεται να κρατάει πολύ . Τα φαινόμενα υετού πάντως με τα μέχρι στιγμής στοιχεία θα εντοπίζονται κυρίως στα ανατολικά και νότια από το ύψος της ΘΙεσσαλίας και νοτιότερα.  Βέβαια με το πέρασμα της trough θα επηρεαστούν τα δυτικά και βόρεια , αλλά ,με φαινόμενα μικρότερης διάρκειας και έντασης .

ΓΙΑ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΝΩΣΤΗ

Κατάντη ανάπτυξη (downstream development)

Oι πλέον ευνοϊκές συνθήκες για έντονη ψυχρή εισβολή στην χώρα μας αρχίζουν με την επικράτηση ισχυρού νοτιοδυτικού ρεύματος στην περιοχή του Ατλαντικού κατά την χειμερινή περίοδο . Με τις διαδικασίες της κατάντη ανάπτυξης (downstream development), ο δείκτης κυκλοφορίας στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης συνεχώς εξασθενεί και γίνεται περισσότερο «μεσημβρινός».  Στην Βόρεια Ευρώπη εγκαθίσταται ένας αντικυκλώνας που αποτελεί το βασικό αίτιο για να μετατραπεί η κυκλοφορία σε φρασσομένη τύπου «Ωμέγα». Στα ανατολικά κράσπεδα του αντικυκλώνα, η διεύθυνση του αεροχειμμάρου από βορειοδυτική γίνεται βόρεια και μερικές φορές βορειοανατολική. Ένας αυλώνας χαμηλών υψών ή ένα αποκομμένο χαμηλό κινείται γρήγορα νότια και επηρεάζει τον καιρό της χώρας μας. Η θέση του αντικυκλώνα και η διεύθυνση του αεροχειμμάρου καθορίζουν την ακριβή περιοχή της Μεσογείου στην οποία θα γίνει η ψυχρή εισβολή. Οι πιθανές θέσεις ξεκινούν από την περιοχή της Ιταλίας ή δυτικότερα αν ο αεροχείμαρρος αποκτήσει μεγάλη ανατολική συνιστώσα (οπισθοδρομούν σύστημα) και φτάνουν μέχρι την Τουρκία αν ο αεροχείμαρρος διατηρήσει την βορειοδυτική διεύθυνσή του. Σε κάθε περίπτωση όμως, αργά ή γρήγορα ψυχρές αέριες μάζες θα μεταφερθούν προς την χώρα μας αλλά η ένταση, η έκταση και η διάρκεια των καιρικών φαινομένων θα είναι κατά περίπτωση διαφορετικές.

Συγκεκριμένα: (α) Περίπτωση Α (οπισθοδρομούν σύστημα): αυλώνας των χαμηλών υψών ή το αποκομμένο χαμηλό κινούνται από την βορειοανατολική Ευρώπη νοτιοδυτικά προς την Ιταλία και γενικότερα προς την Δυτική Μεσόγειο (Σχήμα 9.1).

Ψυχρές αέριες μάζες μεταφέρονται συνήθως μόνο στην Βόρεια Ελλάδα και το ρεύμα στις υπόλοιπες περιοχές παραμένει δυτικό-νοτιοδυτικό. Τα καιρικά φαινόμενα, μη υπάρχοντος του δυναμικού αιτίου δηλαδή της θετικής μεταφοράς στροβιλισμού, γενικά δεν είναι έντονα και περιορίζονται στις βόρειες-βορειοδυτικές περιοχές. Η συνέχεια του καιρού τις ημέρες που ακολουθούν εξαρτάται από την γενικότερη εξέλιξη της κυκλοφορίας της ατμόσφαιρας, μη αποκλειομένης της περίπτωσης επιδείνωσης από το προαναφερθέν σύστημα που θα επανακάμψει προς την περιοχή μας ή από μια διαταραχή που θα έλθει από τα νοτιοδυτικά.

(β) Περίπτωση Β: αυλώνας χαμηλών υψών ή αποκομμένο χαμηλό κινούνται από την Βόρεια Ευρώπη προς την περιοχή μας (Σχήμα 9.2).

Στην κλασική αυτή περίπτωση, επιφανειακά χαμηλά που δημιουργούνται στο Ιόνιο ή το Αιγαίο Πέλαγος συνδυαζόμενα με τον αντικυκλώνα που ακολουθεί προκαλούν έντονα καιρικά φαινόμενα σε όλη την χώρα, όπως χιόνια, ισχυρές βροχές, θυελλώδεις ανέμους και πτώση της θερμοκρασίας από βορρά προς νότο. Στις περιπτώσεις που στην ανώτερη ατμόσφαιρα δημιουργηθεί πάνω από την Νότια Ελλάδα αποκομμένο χαμηλό, η κακοκαιρία έχει μεγάλη διάρκεια και ένταση.

Την θερινή περίοδο μερικές φορές, παρατηρείται ο καιρός της «ψυχρής λίμνης» (Σχήμα 9.3) που μπορεί να κρατήσει αρκετές ημέρες.

Συχνά στην διάρκεια αυτών των ημερών παρατηρείται υετός εκτός ωρών αστάθειας και μερικές φορές ακόμα και σε νησιωτικές περιοχές. Επίσης, σημειώνονται θερμοκρασίες πολύ χαμηλότερες από τις κανονικές για την εποχή.

(γ) Περίπτωση Γ: αυλώνας χαμηλών υψών ή αποκομμένο χαμηλό κινούνται από την Βόρεια Ευρώπη νοτιοανατολικά προς την Τουρκία (Σχήμα 9.4).

Στην περίπτωση αυτή, η Δυτική Ελλάδα παραμένει ανεπηρέαστη από τον υετό, ενώ και στις υπόλοιπες περιοχές ο υετός δεν είναι έντονος. Ωστόσο, σχεδόν πάντοτε, αποκαθίσταται ισχυρό βόρειο ρεύμα και η θερμοκρασία πέφτει απότομα από βορρά προς νότο. Επισημαίνεται ότι κατά την διάρκεια της θερινής περιόδου αρκεί η ανάπτυξη ενός αντικυκλώνα στα Βόρεια Βαλκάνια για να σηματοδοτήσει την έναρξη της ψυχρής εισβολής στην χώρα και την εγκατάσταση ενός συστήματος Ετησίων στην περιοχή μας και κυρίως στο Αιγαίο Πέλαγος. Ο αντικυκλώνας αυτός, ως γνωστό, ακολουθεί ένα μέγιστο μεταφοράς στροβιλισμού που κινείται συνήθως από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοανατολικά ή ακόμη και από τα δυτικά προς τα ανατολικά.